Innovatieve technieklessen in het speciaal onderwijs

Afgelopen zomer startte WisMon een bijzondere samenwerking met Hub Noord-Brabant, een onderwijsorganisatie voor speciaal onderwijs (po en vo).

Hub Noord-Brabant speelde al langer met het idee techniekonderwijs de klas in te brengen. Omdat niet iedere docent voldoende ervaring had met dit vak, koos de organisatie voor de samenwerking met een ervaren partner van buitenaf: WisMon onderwijsinstituut uit Utrecht.

Iedereen een kans

Voor Daniëlle Lulofs, directeur onderwijs van Hub Noord-Brabant, was het hoofddoel duidelijk: “Leerlingen kennis laten maken met verschillende facetten van techniek.”

Om ons heen zagen we steeds meer technieklabsontstaan vanuit het regulier onderwijs. Zoiets wilden wij ook! Maar hoe we die wens in moesten vullen, was nog een vraagteken. Toch wilde Daniëlle de leerlingen van Hub Noord-Brabant de kans geven hun technische vaardigheden en interesse in techniek te ontwikkelen. Zaken als samenwerken, onderzoeken en ontwerpen moesten daarbij wel centraal staan. “Hier kwam het idee van een externe partner om de hoek. En in WisMon vonden we die!”

Hub Noord-Brabant vroeg WisMon na te denken over een passend programma voor de kinderen in de bovenbouw van het speciaal (basis)onderwijs en de onderbouw van het voortgezet speciaal onderwijs. De deelnemende leerlingen zijn allemaal ingeschaald in onderwijsprofiel 4 t/m 6. Dit zijn de leerlingen die na hun tijd op school doorstromen naar beschut werk, arbeid of soms het mbo.

 

“Om ons heen zagen we steeds meer technieklabsontstaan vanuit het regulier onderwijs. Zoiets wilden wij ook! Maar hoe we die wens in moesten vullen, was nog een vraagteken.”

 

Het voorwerk

Afgelopen voorjaar maakte WisMon, in overleg met Hub Noord-Brabant, de globale planning voor dit grootse project. Een jaar lang 1 uur in de week zouden vier techniekcoaches van WisMon hun kennis overbrengen aan de diverse klassen op zes verschillende locaties.

Iedere deelnemende klas moest kennis kunnen maken met verschillende thema’s, zoals Virtual Reality, Robotica, Wetenschap & Techniek, onderzoekend en ontwerpend leren en lasersnijden.

WisMon techniekcoach Joyce Neeskens vertelt: “Voor de zomer hadden we een kick-off bijeenkomst op het kantoor van WisMon. Met alle betrokken collega’s hebben we de verschillende thema’s uitgewerkt. We hebben ook gezorgd voor een grote variatie aan leermiddelen, ook binnen een thema. Het kunnen bieden van differentiatie is namelijk essentieel, en je moet alle kinderen iets kunnen aanbieden op zijn of haar niveau.”

Collega Maartje vult aan: “We zijn vooral met een heel open houding deze samenwerking aangegaan. Het jaarprogramma was eigenlijk het enige wat vaststond en we hadden een duidelijk idee wat we wilden bereiken per thema.”

Sinds september 2021 brengen de vier WisMon techniekcoaches iedere week één dag door op de verschillende Hub-locaties. Daar draaien ze in elke klas steeds een project van 6 weken. Na die tijd wordt gestart met een nieuw onderwerp.

 

 

“Deze lessen dagen onze leerlingen uit om op een andere manier over dingen na te denken. Ze komen in aanraking met thema’s die ze niet vanzelfsprekend meekrijgen vanuit huis of op school.

 

Leren door te doen

De experts van WisMon hadden bij de start van deze samenwerking nog geen ruime ervaring met het speciaal onderwijs evenals de betrokken leerkrachten van Hub Noord-Brabant dat nog niet hadden met het aanbieden van innovatieve technieklessen.

Joyce: “Het was even aftasten. We wisten in het begin nog niet goed wat we precies konden verwachten van het niveau van de leerlingen en van de manier waarop ze de lessen het beste zouden kunnen ontvangen. Gelukkig waren de lijntjes tussen de coaches en de betrokken leerkrachten kort en open en gericht op samen leren.”

De techniek coaches zorgden voor korte, praktische opdrachten. Ook bedachten ze op voorhand verschillende werkvormen die ze naar behoeven konden inzetten.

Zo maakte ze in de kerstperiode kerstballen met de lasersnijder, bouwden ze een wereld in Cospaces, gebaseerd op hun favoriete film, en bekeken ze deze in een VR-bril. Ook waren er enkele opdrachten rondom het thema ruimtevaart. Er werden raketten gelanceerd, een ruimtepak ontworpen en een landingsgestel gemaakt voor de maanlander!

Hub-leerkracht Chris : “Eigenlijk werden wij net als onze leerlingen in het diepe gegooid. We wisten niet wat er ging komen. Maar dat was juist wel leuk. Collega Nadine vult aan: “Wij waren nu eens niet de overbrengers van de leerstof. Gelukkig zag ik meteen dat techniekcoach Joyce haar lessen goed voorbereid had. En dat ze openstond voor feedback.”

Ook de leerlingen waren onverdeeld belangstellend naar wat er komen ging. Na een uitgebreide kennismaking konden de kinderen al snel inhoudelijk en praktisch aan de slag met hun VR-brillen en lasersnijders.

Hoe gaat het nu?

Intussen zijn we een aantal maanden verder en kan de balans voorzichtig worden opgemaakt. Hoe ervaren leerlingen, leerkrachten en techniekcoaches de samenwerking nu?

Groepsleerkrachten Chris en Nadine zijn zeer tevreden met het resultaat tot nu toe: “We zien hoe enthousiast de leerlingen de leerstof ontvangen en hoe ze met elkaar de wereld van techniek induiken. De meeste kinderen zijn betrokken en doen goed mee; vooral als de lessen voldoende praktisch zijn ingericht.” Verlopen de lessen dan altijd vlekkeloos? Nee, dat niet.

Techniekcoach Maartje: “Er zijn weleens leerlingen die echt niet mee willen of kunnen doen tijdens de les. Meestal proberen we het dan een kwartier. Als het echt niet gaat, krijgt de leerling van de groepsleerkracht een andere taak. Zodra de rest van de klas zelfstandig aan het werk is, zoek ik die leerling nog even op en geef ik één-op-één de uitleg. Soms is dat voldoende om de leerling alsnog mee te krijgen. Als dat niet zo is, overleg ik met de groepsleerkracht welk alternatief we kunnen bieden.”

Techniekcoach Joyce: “De leerkrachten weten wat er speelt. Die kunnen altijd goed inschatten wat er wel of niet nodig is op dat moment. Op basis van de nabespreking passen we onze lesvoorbereiding voor een volgende keer aan.”

Ook de techniekcoaches onderling bespreken regelmatig hun bevindingen. Maartje: “Afgelopen week nog belde Joyce mij om te overleggen over haar volgende les. Ik had een vergelijkbare les toen al gedraaid. Die was niet helemaal naar mijn wens verlopen. Leerlingen moesten proefjes doen en die mislukten in een aantal gevallen. Aan het eind van de les hadden sommige kinderen het gevoel dat hun project daardoor ook was mislukt. Op basis van mijn ervaring paste Joyce haar inleiding aan. Ze gaf haar leerlingen mee dat het bij wetenschap draait om proeven doen en dat die ook weleens mislukken. Dat die mislukte proeven juist bij de wetenschap horen. Haar les verliep daardoor meteen heel wat rustiger.”

 

“We zien hoe enthousiast de leerlingen de leerstof ontvangen en hoe ze met elkaar de wereld van techniek induiken.”

 

Wat vinden de leerlingen zelf?

De meeste leerlingen zijn enorm enthousiast over de lessen. Zij kijken wekelijks uit naar dat ene uurtje techniek. Ze werken hard, zijn betrokken en komen tot de mooiste eindproducten. “Met de handen werken is leuk! Dat missen we normaal op school”, reageert een leerling.

Een andere leerling geeft aan: “Het is echt heel leuk! Je kan er veel van leren en je wordt er creatiever van.”

Natuurlijk zijn er ook leerlingen die minder hebben met deze vorm van onderwijs: “Leren uit boeken is leuker. Jammer dat dit niet kan bij techniek. Ik werk namelijk niet graag met mijn handen.”

 

Wat nemen leerlingen mee?

De technieklessen op Hub Noord-Brabant worden natuurlijk niet alleen gegeven omdat ze zo leuk zijn. Iedere leerling neemt nieuwe ervaringen mee de klas uit.

Leerkracht Nadine: “Bijna alle leerlingen zijn gemotiveerd. Ze maken in deze lessen echt zelf iets wat ze vervolgens thuis kunnen laten zien. Dit herinneren ze zich over 15 jaar nog.”

Ook directeur onderwijs Daniëlle ziet de opbrengst: “Deze lessen dagen onze leerlingen uit om op een andere manier over dingen na te denken. Ze komen in aanraking met thema’s die ze niet vanzelfsprekend meekrijgen vanuit huis of op school. Wat dat in een later stadium oplevert, is nu nog de vraag. Het zou leuk zijn als sommige kinderen hierdoor een toekomstdroom krijgen, maar dat is nu geen hoofddoel.”

Techniek voor iedereen

De rest van dit schooljaar blijft WisMon met veel plezier de technieklessen op Hub Noord-Brabant verzorgen. Ook Hub Noord-Brabant is erg te spreken over een eventuele blijvende samenwerking. Daniëlle: “Ik gun iedereen een samenwerking met een externe partner als WisMon. Zolang dat maar betekent dat WisMon tijd voor ons overhoudt, want ook wij zien graag nog veel van onze leerlingen op deze manier kennismaken met techniek.”